กระแสที่มาแรงแบบฉุดไม่อยู่ของ Reaction Video (หรือวิดีโอรีแอค/วิดีโอรีแคป แล้วแต่จะเรียก) ทำให้ราว ๆ 2 ปีก่อนคอนเทนต์ประเภทนี้ถูกตั้งคำถามโดยครีเอเตอร์สายสร้างสรรค์เป็นจำนวนมากว่า การนำคลิปของผู้อื่นมาทำคลิปวิพากษ์วิจารณ์ถือเป็นการสร้างสรรค์จริงหรือ? ขัดต่อกฎหมายเรื่องทรัพย์สินทางปัญญาหรือไม่ รายละเอียดจะเป็นอย่างไร Digital Tips สรุปมาให้แล้ว!
Reaction Video คืออะไร
ชมคลิป: https://youtu.be/zqJl8u8yFmc?si=E3PP7XRfqCJg9uy0
Reaction Video คือ การตัดบางช่วงบางตอนของภาพยนตร์ ซีรีส์ การแสดงสดบนเวที มิวสิควิดีโอ รวมทั้งคลิปของครีเอเตอร์ท่านอื่น ๆ มาเปิดในคลิปของตัวเอง พร้อมทั้งแสดงความคิดเห็นเชิงวิพากษ์ ว่าเนื้อหานั้น ๆ เป็นอย่างไร สมบูรณ์แบบแค่ไหน ควรเพิ่มเติมอะไร ทั้งนี้ คอนเทนต์ Reaction Video จะนิยมทำลงใน YouTube (แล้วอาจตัดเป็นคลิปสั้น ๆ ไปลงใน TikTok ภายหลัง) โดยเหล่า Vlogger ที่เปิด YouTube Channel สำหรับสร้างรายได้ไว้โดยเฉพาะ
ต้นกำเนิดของคอนเทนต์แนว Reaction Video
ที่มา: http://www.accessj.com/2012/02/wipe-that-picture-in-corner-on-tv.html
ยังไม่มีรายงานแน่ชัดว่า Reaction Video ถือกำเนิดขึ้นมาได้อย่างไร แต่จากการหาข้อมูลทำให้พอสันนิษฐานได้ว่า Reaction Video ได้รับอิทธิพลจากรายการแนววาไรตี้ของญี่ปุ่น ที่จะนำ Celebrity มาเป็นแขกรับเชิญในรายการ และร่วมกันแสดงความคิดเห็นต่อคลิปต่าง ๆ ที่เปิดในรายการ ต่อมา ก็มี Vlogger บางคนใน YouTube เริ่มทำคลิปวิพากษ์วิจารณ์มิวสิควิดีโอเพลง K-Pop และแตกแขนงออกไปเป็นคลิปประเภทอื่น ๆ อย่างไรก็ดี คอนเทนต์เหล่านี้เริ่มปรากฎบน YouTube ครั้งแรกราว ๆ ต้นทศวรรษ 2010 และแจ้งเกิด Channel ที่เน้นคอนเทนต์คลิปรีแอคขึ้นมามากมาย หนึ่งในนั้นคือ Channel ชื่อ REACT ที่มีคนกด Subscribe มากถึง 20 ล้านคน
ลักษณะเด่นของคอนเทนต์ Reaction Video
Reaction Video จากครีเอเตอร์ทุก ๆ คนมีรากมาจากคอนเทนต์แบบเดียวกัน จึงมีลักษณะค่อนข้างใกล้เคียงกัน
ชมคลิป: https://youtu.be/NtkiCj7_T_Y?si=1HLS6lEvodcpsjQ8
1. เน้นความตลกขบขัน
Mood&Tone ยอดนิยมของ Reaction Video คือต้องมีความตลกขบขัน เสพง่าย ย่อยง่าย ดูแล้วผ่อนคลาย ฐานผู้ชมของวิดีโอประเภทนี้จึงขยายใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ และมีแนวโน้มว่าจะเพิ่มขึ้นต่อไป
2. คลิปที่นำมาวิพากษ์วิจารณ์ มักเป็นคลิปแนวบันเทิง
ยังไม่เคยปรากฏหลักฐานว่า มีผู้นำคลิปรายการสารคดี หรือคลิปให้ความรู้ มาทำคอนเทนต์แนว Reaction Video เนื่องจากเนื้อหาเหล่านั้นยากต่อการวิพากษ์วิจารณ์ เสี่ยงต่อการให้ความรู้ผิด ๆ และที่สำคัญ ยังเป็นเนื้อหาที่ย่อยยาก คนส่วนใหญ่ไม่เข้าใจ ดังนั้น Reaction Video โดยทั่วไปจึงนิยมใช้คลิปภาพยนตร์ มิวสิควดีโอ โฆษณา คลิปการประกวดเต้น รายการโทรทัศน์ ฯลฯ มากกว่า
3. คลิปที่นำมาวิพากษ์วิจารณ์ จะถูกย่อลงเป็นจอเล็ก ๆ ฉายคู่กับหน้าของคนรีแอค
หากคุณเห็นคอนเทนต์ที่มีลักษณะ “คลิปในคลิป” หรือบนหน้าจอ ยังมีคลิปวิดีโอเล็ก ๆ ฉายอยู่อีกคลิปหนึ่ง ให้สันนิษฐานไว้ก่อนเลยว่า นั่นคือคอนเทนต์ประเภท Reaction Video และสาเหตุที่พวกเขาต้องย่อคลิปลงเช่นนั้น ก็เพราะต้องการจะหลบการตรวจจับของอัลกอริทึมนั่นเอง
ทำไมผู้ชมถึงนิยมเสพ Reaction Video
อ่านมาถึงตรงนี้ หลายท่านที่เพิ่งจะรู้จัก Reaction Video เป็นครั้งแรก อาจสงสัยว่า ทำไมคลิปที่มีแต่การวิพากษ์วิจารณ์จึงก้าวขึ้นมาเป็นที่นิยมได้ ในฐานะคนที่เคยเสพเพื่อหาข้อมูล เราสามารถสรุปเหตุผลหลัก ๆ ได้ดังนี้
1. เข้าใจง่าย ไม่ต้องวิเคราะห์เอง
คนที่ชื่นชอบการดูคลิปสปอยภาพยนตร์ หรือเคยฟังสรุปประวัติศาสตร์สั้น ๆ คงเข้าใจความรู้สึกนี้เป็นอย่างดี เพราะบ่อยครั้งแม้ว่าเราจะรู้ดีว่าภาพยนตร์ มิวสิควิดีโอ ซีรีส์ ฯลฯ อาจไม่ได้เข้าใจยาก แต่หากมีคนอธิบาย เราก็จะเข้าใจได้เร็วขึ้น และสามารถเสพได้หลาย ๆ คอนเทนต์ในเวลาเพียงชั่วครู่เท่านั้น
2. เราอยากฟังความคิดเห็นของผู้อื่น
ในบางมุมการดู Reaction Video จะให้ความรู้สึกเหมือนกำลังเสพคอนเทนต์รีวิวสินค้า เพราะลึก ๆ แล้วเราย่อมอยากรู้ว่า คนอื่นแสดงความคิดเห็นต่อสิ่งต่าง ๆ อย่างไร แนวโน้มของคนส่วนใหญ่ไปทางชอบ หรือไม่ชอบ เพื่อที่เราจะได้ปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์
3. สนุกสนานกับมุมมองใหม่ ๆ
เสน่ห์อย่างหนึ่งของ Reaction Video คือการแบ่งปันมุมมองซึ่งกันและกันระหว่างครีเอเตอร์หลาย ๆ คนที่วิพากษ์วิจารณ์คลิปร่วมกัน กับผู้ชมจำนวนมากที่แสดงความคิดเห็นใต้คลิป หรือแชทสด ดังนั้น ขณะชม Reaction Video ผู้ชมก็จะได้รับมุมมองใหม่ ๆ จากคนอื่น ๆ ไปด้วย
4. เหมือนได้ดู Reality แบบ No Script
ความสนุกสนานอีกอย่างหนึ่งของการชม Reaction Video คือบรรยากาศ เสียงหัวเราะ อารมณ์ และคำวิพากษ์วิจารณ์ที่เกิดขึ้นระหว่างชมคลิปแบบสด ๆ ซึ่งครีเอเตอร์ที่ทำคลิปแนวนี้หลาย ๆ คนจะใช้คำพูดที่แสดงอารมณ์อย่างเป็นธรรมชาติ เข้าถึงง่าย และพบเจอได้ทั่วไปในชีวิตจริงของคนดู
การทำคลิปแนว Reaction Video ผิดกฎหมาย หรือผิดมาตรฐานชุมชนของแพลตฟอร์มหรือไม่?
ประเด็น Reaction Video กับเรื่องกฎหมาย เคยถูกวิพากษ์วิจารณ์มาแล้วตั้งแต่ราว ๆ 2-3 ปีก่อน สืบเนื่องจาก YouTube Creator เจ้าของช่อง “Redremasted” ได้จัดทำคลิปซีรีส์ “ของฝากนักก๊อป” และทำให้สังคมตั้งคำถามว่า “แท้จริงแล้ว Reaction Video คือการสร้างสรรค์จริงหรือ และผู้ที่ทำคลิปแนวนี้ Copy เนื้อหาของคนอื่นมาหรือไม่?”
ชมคลิป: https://youtu.be/yMDSaM5AdBc?si=t1xKGJUmYpby-U3a
อย่างไรก็ดี สำหรับคำคอบของเรื่องนี้ เราขออ้างอิงเนื้อหาพาร์ท Q&A จากรายการ adult หรือ Young ของสำนักข่าวออนไลน์ The MATTER ที่ยืนยันว่า “การทำคลิปรีแอคสามารถทำได้ เพียงแต่ผู้ผลิตคอนเทนต์ควรจะได้รับความยินยอมจากเจ้าของสิทธิ์เสียก่อน เพราะเสี่ยงผิดกฎของ YouTube และคลิปดังกล่าวไม่ควรอยู่ในลักษณะของคลิปเชิงพาณิชย์”
สรุป
คงไม่มีใครปฏิเสธได้ว่า คอนเทนต์แนว Reaction Video สุ่มเสี่ยงต่อการละเมิดมาตรฐานชุมชนจริง โดยเฉพาะบนแพลตฟอร์ม YouTube ที่มีมาตรการค่อนข้างเข้มงวดในเรื่องนี้ ดังนั้น ครีเอเตอร์จึงควรขออนุญาตเจ้าของคอนเทนต์อย่างเป็นทางการทุกครั้ง เช่นเดียวกับวงการทำคลิปรีแคปการประกวดนางงาม ที่เวทีประกวดจะทำสัญญาร่วมกับครีเอเตอร์ เพื่อเผยแพร่คลิปแนว Reaction Video โดยเฉพาะ
อ้างอิง
Podcastle. Reaction Videos: Why They’re So Trendy and How To Make Them
Available from: https://podcastle.ai/blog/what-are-reaction-videos/
THE Strikingly BLOG. Reaction Video: A Brief History and Why Making a Reaction Video Website Matters
Available from: https://www.strikingly.com/content/blog/reaction-video/
